Mặc áo dài để hiểu hơn về văn hóa Việt

Những cô gái Việt duyên dáng với chiếc áo dài truyền thống - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Nếu chiếc áo màu vàng có hai tà rất dài mà cô ca sĩ Kacey Musgraves, người Mỹ, mặc biểu diễn vào tháng 10 vừa qua không phải là áo dài - trang phục truyền thống của người Việt Nam, tôi nghĩ sẽ không có nhiều sự tranh luận quanh bộ trang phục đó đến vậy.

Dù chắc chắn có nhiều vấn đề trong cách các nghệ sĩ, đặc biệt là các nữ nghệ sĩ, ca sĩ, diễn viên... lựa chọn để thể hiện sự gợi cảm và gây chú ý, ở phương Tây, hiếm khi việc họ mặc gì, mặc thế nào trở thành tin tức thu hút sự chú ý ngoài lĩnh vực thời trang, trừ khi bộ trang phục ấy vướng mắc những lùm xùm khác.

Những tranh cãi ở phương Tây khi nghệ sĩ mặc trang phục không phù hợp chủ yếu liên quan đến các yếu tố văn hóa gốc của trang phục hoặc phụ kiện. Chẳng hạn, họ mặc trang phục lấy cảm hứng từ truyền thống hoặc trang phục trong các nghi lễ đặc biệt của người thổ dân Mỹ da đỏ, người châu Phi, người Mỹ Latin hoặc châu Á.

Từ trên phim, như trong bộ phim sitcom How I met your mother cho đến đời thực, như việc thủ tướng hiện tại của Canada là ông Justin Trudeau (hóa trang bôi đen mặt, tay và quấn turban trên đầu trong đêm hội Đêm Ả Rập), nhiều người, từ nghệ sĩ đến chính trị gia đều từng vấp phải sự chỉ trích nặng nề do mạo phạm đến văn hóa của dân tộc khác hoặc có hành động mang tính kỳ thị.

Quan điểm của tôi là chúng ta cần tránh nguy cơ mạo phạm văn hóa của người khác, đặc biệt là các sắc dân mà cách ăn mặc, ngôn ngữ, thực phẩm của họ thường bị mang ra châm biếm hoặc là đối tượng của sự kỳ thị. 

Khi muốn phá cách trong lễ hội hóa trang, đêm Halloween hoặc dự một sự kiện lớn, có vô số phương án về trang phục chúng ta có thể chọn mà không cần phải biến văn hóa của dân tộc khác thành phục trang của mình.

Dĩ nhiên, có những thứ nằm ngoài dự báo hoặc người phạm sai lầm không cố ý. Chúng ta không có ai hoàn hảo và có những quyết định sai lầm lúc này hay lúc khác. Cá nhân tôi nghĩ rằng khi có sự lựa chọn sai lầm như trường hợp ca sĩ Kacey Musgraves, điều quan trọng là thừa nhận sai lầm đó và rút ra bài học.

Đôi khi, sự việc có thể xuất phát từ động cơ tốt đẹp nhưng kết quả không như mong đợi. Việc nhận ra ảnh hưởng do hành động (kể cả vô tình) của mình đến người khác là một phần quan trọng để trưởng thành và có hành động tốt hơn trong tương lai.

Là một nghệ sĩ nổi tiếng, sự lựa chọn sai lầm vừa rồi có thể là cơ hội để ca sĩ Kacey học hỏi về văn hóa Việt Nam và sau đó chia sẻ những hiểu biết của cô ấy về Việt Nam với người hâm mộ. Có thể cô ấy không biết ý nghĩa quan trọng của áo dài với người Việt Nam nhưng tôi chắc chắn rằng giờ đây nhiều người đang giúp cô ấy hiểu điều đó. 

Phớt lờ cơ hội học hỏi từ sai lầm đã qua đồng nghĩa với việc gửi đi thông điệp rằng cô ấy chẳng quan tâm đến việc mình đã làm tổn thương trang phục truyền thống của người Việt.

Tôi hiểu rằng thừa nhận mình phạm sai lầm, mình sai, chưa bao giờ là điều dễ dàng nhưng đó là một phần quan trọng để bỏ qua sự việc và tiến về phía trước. Mặc chiếc áo dài để hiểu nhiều hơn về văn hóa Việt thay vì để thỏa mãn những gì mình thích.